Geen prozac maar een deltaplan
Een bijzondere ontmoeting tussen Adriaan Oomen, Ronald van Marlen en mijzelf naar aanleiding van het Theatercollege People, Planet, Prozac en mijn eerdere bijdrage hierover op Linkedin, leidde tot iets moois. Tot een ontmoeting en tot het idee voor een deltaplan.
Stel een vraag aan Ronald en hij begint te spreken: vol vuur en met een enorme betrokkenheid. Hij spreekt over de harde, confronterende feiten van de klimaatrisico’s maar verliest zelden de twinkeling in zijn ogen of de glimlach om zijn mond.
Disciplines samenbrengen
Ik wilde graag met Ronald en Adriaan in gesprek over de vraag hoe een hechtere samenwerking tussen verschillende disciplines de transformatie naar duurzaam leven zou kunnen versnellen. Hoe kunnen inzichten vanuit ‘duurzaamheid’, ‘organisatie- en veranderkunde’, ‘marketing en communicatie’ en bijvoorbeeld ‘kunst en cultuur’ maximaal benut worden?
Eerst de confrontatie
Ronald kiest er voor om de harde realiteit scherp onder woorden te brengen zoals dat o.a. in het Theatercollege gebeurt. Geen ingewikkelde boodschappen, geen verbloemend taalgebruik. De complexiteit teruggebracht tot eenvoudige inzichten. Zoals: “Waar het om gaat is dat we de situatie doorbreken waarin bedrijven ongezond voedsel produceren en via marketing het eten van vette happen promoten; de mens zich vol vreet, te dik wordt en allerlei ziektes ontwikkelt; de overheid vervolgens veranderprogramma’s financiert om obesitas, hart- en vaatziekten te beperken; we onszelf volhangen met meetapparatuur, de farmacie medicijnen produceert en we vervolgens m.b.v. die medicijnen en andere duurbetaalde zorg – op basis van marktwerking – zolang mogelijk moeten zien door te leven”.
Dan de vervolgstappen
Dat gezegd hebbende was de vraag: “En hoe doorbreken we dat dan?”
We hadden niet heel veel woorden nodig om vast te stellen dat het neoliberale denken dat eenzijdig stuurt op groei en winst voor aandeelhouders op de schop moet. En dat jonge mensen de transformatie naar een nieuwe manier van denken en doen op (moeten) eisen en dat het aan onze generatie, de 50- en 60-jarigen, is om hen daarin te steunen.
Een deltaplan vóór duurzaam leven
Als de jeugd een toekomst opeist, is het aan de volwassenen om dat mogelijk te maken.
Als (alle) disciplines samenwerken lukt het ons om:
- de onderliggende mentale modellen en patronen die ten grondslag liggen aan de huidige, verschillende systeemcrises in klare taal bloot te leggen en te begrijpen;
- deze fundamenteel te wijzigen en op basis van alle beschikbare kennis naar een nieuwe toekomst te transformeren;
- CEO’s, aandeelhouders en eigenaren te helpen moed te tonen om hun organisaties om te vormen dan wel of op te heffen;
- politici te helpen moed te tonen om maatregelen te nemen die de omslag mogelijk maken.
Duurzaamheidsexperts, ecologen, biologen en andere natuurwetenschappers weten wat er nodig is, wat (al) wel en wat (nog) niet werkt. Als zij geholpen worden samen te werken met experts uit andere disciplines – denk aan: veranderkundigen, marketiers, kunstenaars, sociaal werkers e.d. – dan lukt het om oplossingen te vinden. Oplossingen die er toe bijdragen dat we minder hard rennen en onszelf doldraaien. We minder verspillen en afstand doen van wat we niet echt nodig hebben en we beter naar onszelf, de ander en ons leefmilieu omkijken. Met als belangrijk motto: ‘think global, act local’.
De jongeren aan het stuur
De toekomst van de jongeren staat op het spel. Zij vormen een belangrijke sleutel in de transformatie. Zij gaan naar school om zich te kunnen ontplooien tot een volwaardig lid van de gemeenschap. Maar wat als er op termijn geen toekomst meer is?
School is dan ook bij uitstek de plek om op lokaal en regionaal niveau de thuisbasis van het deltaplan te vormen. In eigen kring kunnen ze ouders, docenten en vakmensen vanuit verschillende disciplines aanspreken en samenbrengen. En kunnen zij zorgen dat er op basis van tijdelijk werkbare afspraken in netwerkcoalities inzicht en verbinding ontstaat en gebouwd gaat worden aan oplossingen vóór duurzaam leven. Oplossingen die passen binnen een samenlevingsconcept waarin de aandacht voor economische, sociale, ecologische en technologische aspecten in balans zijn. Zo kunnen meerdere systeemcrises tegelijkertijd worden beetgepakt.
Hoe gaat dat werken?
Hoe dat in z’n werk gaat en wat daar voor nodig is? Beginnen op lokaal niveau: op een school waar jongeren opeisen te kunnen (leren) bouwen aan een andere toekomst. Met een schoolbestuur dat – á la de introductie en realisatie van bijvoorbeeld Agora-onderwijs – dit idee durft te doordenken en gaat bewegen. Om vervolgens steeds meer mooie voorbeelden te realiseren, die zich als uitdijende waterlelies in een vijver aan ons tonen.
Vind je het de moeite waard om dit idee verder te doordenken en – in aansluiting op wat reeds gaande is – stappen te zetten? Laat het weten en vooral: deel het met jongeren die willen bouwen aan hun toekomst!
